Μπορεί το 2022, ο κινηματογράφος (και όχι μόνο) να ξέμεινε κάπως μουδιασμένος λόγω των περιορισμών του κόβιντ, αλλά το 2023 πήρε την πανηγυρική του εκδίκηση. Το φαινόμενο Barbenheimer και τα εισπρακτικά ρεκόρ που έκανε θα πάρουν χρόνια για να ξεχαστούν (και σίγουρα θα μελετώνται ως η πιο επιτυχημένη οργανική διαφημιστική καμπάνια όλων των εποχών). Παράλληλα, οι ιστορικές, πολύμηνες απεργίες των σεναριογράφων και ηθοποιών του Χόλυγουντ ίσως να αποδειχθούν καθοριστικές για το μέλλον του μέσου. Μπορεί να πάγωσαν εν μέρει την κυκλοφορία πολυαναμενόμενων ταινιών, έφεραν, όμως, στο προσκήνιο σημαντικά εργασιακά αιτήματα, όπως δικαιότερες αμοιβές, καλύτερες εργασιακές συνθήκες και διαφύλαξη της θέσης τους έναντι στη ραγδαία ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Από την άλλη, στην Ελλάδα, το μέλλον ιστορικών κινηματογραφικών αιθουσών του αθηναϊκού κέντρου, των Αστορ, Ιντεάλ και Ίριδας, βρέθηκε στον αέρα. Το κάλεσμα στήριξης των αιθουσών «Τα Σινεμά Μας, η Πόλη Μας» βρήκε μεγάλη ανταπόκριση, στέλνοντας ένα δυνατό μήνυμα. Το 2023 έφυγε με μία απώλεια και μία νίκη· ενώ το Ιντεάλ έκλεισε τις πόρτες του, καθώς εκμισθώθηκε από τον e-ΕΦΚΑ σε ξενοδοχειακό όμιλο, η Όπερα της οδού Ακαδημίας πέρασε στα χέρια του Cinobo και ήδη επαναλειτουργεί. Μέσα σε όλα αυτά, είχαμε και την κυκλοφορία πολλών και καλών ταινιών. Έτσι, για την τελευταία ανασκόπηση του 2023, η συντακτική ομάδα επέλεξε τις 10 καλύτερες ταινίες που κυκλοφόρησαν στις ελληνικές αίθουσες. Να σημειώσουμε πως η σειρά παρουσίασης δεν είναι αξιολογική.
The Zone of Interest
Χαλαρά βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Martin Amis, το Zone of Interest του Jonathan Glazer, ανατριχιαστικό από το πρώτο έως το τελευταίο λεπτό, ακολουθεί την ειδυλλιακή ζωή της επταμελούς οικογένειας του διοικητή του Άουσβιτς, Rudolf Höss (Christian Friedel), ο οποίος μαζί με τη σύζυγό του Hedwig (η δίκαια πολυβραβευμένη για τον ρόλο Sandra Hüller) έχουν χτίσει τον δικό τους επίγειο παράδεισο μεσοτοιχία με το στρατόπεδο – ένα κομψό σπίτι με έναν ολάνθιστο καταπράσινο κήπο κοντά στο ποτάμι· το ιδανικό μέρος για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Όσο βαρετή κι αν γίνεται η αποτύπωση της καθημερινότητας τους, τόσο καθηλωτική είναι η σκηνοθετική προσέγγιση του Glazer, με μια πλήρη αποτύπωση της «κοινοτοπίας του Κακού» της φιλοσόφου Hannah Arendt, θίγει ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας, του Ολοκαυτώματος, δίχως να περνά στιγμή εντός του στρατοπέδου. Ο ήχος και η φωτογραφία, τα ουρλιαχτά, οι πυροβολισμοί, ο καπνός και η μυρωδιά διαπερνούν την οθόνη σε μια διαρκή υπενθύμιση του ανεπούλωτου τραύματος της Ιστορίας.
Δήμητρα Γαϊτανίδου
Anatomy of a Fall
Η βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα ταινία της Justine Triet σου ζητά να αναζητήσεις μαζί της την αλήθεια, πατώντας πάνω σε αφηρημένες αναμνήσεις και αμφιβόλου αξιοπιστίας αφηγήσεις. Παράλληλα, βουτάει με ζηλευτή αποστασιοποίηση στις σκοτεινές πτυχές της σχέσης ενός ζευγαριού για να αποκαλύψει τον χειρότερο εαυτό και των δύο πλευρών και να αναδείξει τους περιορισμούς της απονομής δικαιοσύνης. Συγκλονιστικό.
Λάζαρος Κολαξής
Monster
Ένα πολλαπλών οπτικών γωνιών δράμα αναμειγμένο με στοιχεία μυστηρίου, σε σκηνοθεσία του Hirokazu Kore-eda και σενάριο του Sakamoto Yuji, το Monster ψηλαφεί με αφοπλιστική ειλικρίνεια τις σκοτεινές πτυχές της προεφηβείας, την ανάγκη για αποδοχή μέσω της κατανόησης (που πηγάζει πρώτα και κύρια από μέσα μας), καθώς και το γνώριμο πρόσωπο που κρύβεται πίσω από ένα «τέρας». Τα υπέροχης αισθητικής πλάνα, οι μεγάλες ερμηνείες από τους μικρούς (ηλικιακά) ηθοποιούς, η τελευταία μουσική επένδυση του πολυαγαπημένου Ryuichi Sakamoto πριν τον θάνατό του, εναρμονίζονται με τη σκηνοθετική μαεστρία του Kore-eda, για να παραδώσουν μια ταινία που, αν την αφήσεις, μπορεί να σε συνθλίψει.
Δ.Γ.
The Banshees of Inisherin
Με φόντο τον ιρλανδικό εμφύλιο, ο McDonagh στήνει μια γλυκόπικρη ιστορία του παραλόγου για μια φιλία που τελείωσε «έτσι ξαφνικά», οδηγώντας δύο παλιόφιλους στα όριά τους. Για άλλη μια φορά, η πένα του αγαπημένου σεναριογράφου καταφέρνει από τη μια να σε λυγίζει από τα γέλια και απ’ την άλλη να σπάει την καρδούλα σου σε χίλια κομμάτια, την ώρα που οι Colin Farrell (The Lobster) και Brendan Gleeson παραδίδουν ένα ρεσιτάλ ερμηνείας.
Λ.Κ.
The Teachers’ Lounge
Μια ιδεαλίστρια δασκάλα ενός γερμανικού δημοτικού σχολείου αναλαμβάνει να λύσει μόνη της το μυστήριο γύρω από μια σειρά μικροκλοπών που λαμβάνουν χώρα σε αυτό, όταν ένας από τους μαθητές της θεωρείται υπεύθυνος για τις κλοπές. Εκκινώντας ως κοινωνικό δράμα, γρήγορα μετεξελίσσεται σε θρίλερ, που δεν φοβάται να καταστήσει το σχολείο ως μικρογραφία της κοινωνίας, για να μιλήσει, χωρίς διδακτισμό, για τη δυναμική των σχέσεων μεταξύ καθηγητών αλλά και καθηγητών – μαθητών, για τη δικαιοσύνη και την αλήθεια, τα δικαιώματα των παιδιών, καθώς και τον ρατσισμό που υφίστανται εντός του σχολικού πλαισίου.
Δ.Γ.
4 μικρού μήκους του Wes Anderson
Ποιος να το’ λέγε πως οι 4 μικρού μήκους ταινίες του Wes Anderson για λογαριασμό του Netflix θα ήταν μερικές από τις καλύτερες της καριέρας του;! Σίγουρα βαρύγδουπη δήλωση, αλλά ο εμμονικός με την γεωμετρία σκηνοθέτης διασκευάζει τέσσερα διηγήματα του αγαπημένου του συγγραφέα, Roald Dahl, με μία εντυπωσιακή θεατρικότητα που από την μια εξυπηρετεί ιδανικά το λογοτεχνικό κείμενο και από την άλλη μοιάζει να τερματίζει την τόσο ξεχωριστή του οπτική ταυτότητα.
Λ.Κ.
Tár
Η τελευταία ίσως επιστροφή του Todd Field στην μεγάλη οθόνη πραγματοποιείται με ένα ψυχολογικό θρίλερ 2,5 ωρών που ακολουθεί την καθοδική πορεία τόσο σε επαγγελματικό επίπεδο, όσο και προσωπικό, της καταξιωμένης συνθέτριας και μαέστρου Lydia Tar. Ένας ρόλος άκρως απαιτητικός, γραμμένος αποκλειστικά για την Cate Blanchett, η οποία αποδεικνύει με την ερμηνεία της για μια ακόμη φορά πόσο αξιοσημείωτη ηθοποιός είναι. Μια ταινία που εξετάζει τη φύση της εξουσίας στον σύγχρονο κόσμο, τη σεξουαλική εκμετάλλευση στον χώρο της εργασίας, αλλά και το πλέον σύνηθες φαινόμενο του cancel culture.
Δ.Γ.
Babylon
Λίγους μήνες πριν την απεργία σεναριογράφων και ηθοποιών, ο Damien Chazelle παρέδωσε έναν φαντασμαγορικό, χαοτικό και γλυκόπικρο φόρο τιμής στο ίδιο σινεμά που ακροβατεί ήδη από τα γεννοφάσκια του ανάμεσα στην διαπεραστική Τέχνη και την σοκαριστικά απάνθρωπη μπίζνα. Αναδεικνύοντας με δέος τις αντιφατικές όψεις του Κινηματογράφου και διαθέτοντας σαρωτικές ερμηνείες και μια ξεσηκωτική μουσική υπόκρουση, το έπος του Chazelle και των συνεργατών του κερδίζει επάξια μια θέση στα καλύτερα της χρονιάς, μια ταινία γιορτή, όχι μόνο για την τέχνη που αγαπάμε, αλλά και τους αφανείς ήρωες που την κάνουν πραγματικότητα.
Λ.Κ.
How To Have Sex
Το πιο δυνατό σκηνοθετικό ντεμπούτο της χρονιάς ανήκει δικαιωματικά στη Βρετανίδα Molly Manning Walker. Τρεις φίλες, εν αναμονή των αποτελεσμάτων των εισαγωγικών τους εξετάσεων, ταξιδεύουν στα Μάλια της Κρήτης, για να περάσουν τις καλύτερες διακοπές της ζωής τους. Ή έτσι νομίζουν. Κάπου ανάμεσα στο ατελείωτο clubbing, το άφθονο αλκοόλ και σεξ, δίνεται το έναυσμα για μια απότομη μετάβαση στην ενηλικίωση, που τόσες θηλυκότητες βίωσαν και βιώνουν, καθώς και για μια αναγκαία συζήτηση γύρω από τα προσωπικά όρια, την έννοια της συναίνεσης και του τραύματος.
Δ.Γ.
Poor Things
Ανεξάρτητα από το αν ο Λάνθιμος παρέδωσε ή όχι την φεμινιστική ταινία που απέτυχαν να παραδώσουν άλλες εμπορικές ταινίες της χρονιάς, ασχέτως από το καθηλωτικό υπερθέαμα σπάνιας καλλιτεχνικής αξίας που διαπερνά κάθε πλάνο και την ερμηνεία-τομή της Emma Stone, το Poor Things πρέπει να μνημονεύεται πρωτίστως ως μια φαρσοκωμωδία αναπολογητικά περήφανη για τον εαυτό της, ένα κωμικό έπος που έσωσε το είδος της κωμωδίας (αλήθεια, πόσο καιρό είχατε να γελάσετε τόσο, μα τόσο πολύ σε κινηματογραφική αίθουσα;) και θύμισε ξανά στον κόσμο ότι το σεξ και η ηδονή είναι μέρος της (χειραφετημένης) ζωής!
(Σημ.: Ναι μεν η επίσημη κυκλοφορία της ταινίας πραγματοποιήθηκε το 2024, αλλά ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός preview προβολών έλαβε χώρα το 2023, ανοίγοντας ένα μικρό γραφειοκρατικό παραθυράκι που μας «επιτρέπει» να συμπεριλάβουμε την ταινία στην ανασκόπηση με τις καλύτερες ταινίες του 2023).
Λ.Κ.
