Συνεχίζουμε το αφιέρωμα στον Βρετανό συγγραφέα Alan Moore, διαβάζοντας την αποχαιρετιστήρια ιστορία του για τον pre-Crisis Superman, “Whatever Happened to The Man of Tomorrow?”.
*
Τα υπόλοιπα άρθρα του αφιερώματος
Γιατί μας απασχολεί ακόμα το Watchmen;
Watchmen: Οι υπερήρωες ως σύμπτωμα σεξουαλικής καταπίεσης
*
Το 1986, η DC βρισκόταν στο κατώφλι μιας νέας εποχής για τους χαρακτήρες της, αφού εκείνη την περίοδο ολοκληρωνόταν η σειρά-event Crisis on Infinite Earth που είχε ως βασικό στόχο να διαγράψει ο, τι είχε συμβεί μέχρι εκείνη τη στιγμή στη ζωή των υπερηρώων της εκδοτικής και να ξεκινήσουν όλοι από την αρχή. Ωστόσο, οι υπεύθυνοι θέλησαν να πουν ένα τελευταίο αντίο στον pre-Crisis Superman, οπότε ανέθεσαν στον Alan Moore, ο οποίος εκείνη την περίοδο έγραφε το αριστουργηματικό Swamp Thing, την αφήγηση της τελευταίας ιστορίας του. Ωστόσο, δεν ήταν μονάχα η καλλιτεχνική επιτυχία του Moore που υποχρέωσε τους εκδότες να του αναθέσουν την “τελευταία ιστορία του Superman”. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η αγάπη του βρετανού συγγραφέα για τον χαρακτήρα, τις περιπέτειες του οποίου διάβαζε μανιωδώς στα παιδικά του χρόνια, γοητευμένος από τις αφελείς, γεμάτες φαντασία περιπέτειες του, γεγονός που ίσως να φαντάζει περίεργο για όσους αναγνώστες γνωρίζουν τον Moore ως τον άνθρωπο που αποδόμησε το υπερηρωικό είδος. Και κάπως έτσι, εγένετο “Whatever Happened to The Man of Tomorrow?”.
Ακολουθούν spoilers.
Η ιστορία λαμβάνει χώρα μια δεκαετία μετά τον θάνατο του Superman. Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, ένας δημοσιογράφος της Daily Planet προσεγγίζει την Lois Lane, η οποία πλέον έχει παντρευτεί και ονομάζεται Lois Elliot, με σκοπό να του αφηγηθεί τις τελευταίες μέρες του αγαπητού υπερανθρώπου. Σύμφωνα με όσα αναφέρει η Lois, όλοι οι αντίπαλοι του Superman είχαν εξαφανιστεί, οπότε εκείνος πέρναγε αρκετό χρόνο σε διαστημικές περιπέτειες που του ανέθετε η Αμερικάνικη κυβέρνηση. Ωστόσο, η ξαφνική επανεμφάνιση του Bizarro έφερε τα πάνω κάτω, αφού εκείνος άρχισε να καταστρέφει την Metropolis, υποχρεώνοντας τον Superman να επιστρέψει. Κατά τη διάρκεια της μονομαχίας τους, ο Bizarro τον ενημερώνει πως για να ανταποκριθεί στο ρόλο του αντι-Superman, κατέστρεψε ηθελημένα τον πλανήτη του και ήρθε στη Γη για να την καταστρέψει (ενώ ο Superman “μετανάστευσε” όσο ήταν νεαρός με την καταστροφή του πλανήτη του να μην είναι ηθελημένη). Το σκεπτικό του Bizarro είναι τόσο ηλίθιο που καταντάει ιδιοφυές και παρ’ ότι μπερδεύει τον Superman, εκείνος δεν θα μπορέσει να ζητήσει περαιτέρω εξηγήσεις, αφού ο αντίπαλος του πεθαίνει. Παρ’ όλα αυτά, τα προβλήματα του δεν σταματάνε εκεί και η κατάσταση θα γίνει ακόμα πιο παράλογη, όταν σταδιακά αρχίζουν να του επιτίθενται σχεδόν όλοι οι παλιοί του αντίπαλοι.
Αν και τελικά, μονάχα ο μεγαλύτερος του αντίπαλος θα είναι εκείνος που θα καταφέρει να τον σκοτώσει, οι υπόλοιποι θα παίξουν καθοριστικό ρόλο, ώστε να σπάσουν ψυχολογικά τον αγαπητό υπερήρωα, υποχρεώνοντάς τον είτε να αποκαλύψει δημόσια την ταυτότητα του, είτε να χάσει αγαπημένα του πρόσωπα, μερικά εκ των οποίων θυσιάστηκαν προσπαθώντας να τον προστατέψουν. Παράλληλα, και όσο ο Superman και τα κοντινά του πρόσωπα κρύβονται στο Fortress of Solitude, τον επισκέπτονται κάποια άτομα από το μέλλον, ώστε να αποδώσουν τον δικό τους φόρο τιμής στον ήρωα τους λίγο προτού εκείνος πεθάνει από τον μεγαλύτερο αντίπαλο του.
Τα πράγματα, όμως, σύντομα θα πάρουν μια περίεργη τροπή.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα που μας έχει δώσει το σενάριο, ο τελικός αντίπαλος του Superman πρόκειται να είναι το υβρίδιο του Lex Luthor και του Brainiac, ωστόσο η μεταξύ τους μάχη θα λήξει αρκετά σύντομα και κάπως άδοξα, με τον Superman να μην κουράζεται ιδιαίτερα. Στην πραγματικότητα, όμως, εκείνος που κρυβόταν πίσω από όλα αυτά τα γεγονότα, ο τελικός αντίπαλος του Superman, δεν ήταν άλλος από τον… Mister Mxyzptlk, ένα πλάσμα που ζει στην πέμπτη διάσταση και μετά από χιλιετίες βαρεμάρας αποφάσισε να βασανίσει τη ζωή του Ανθρώπου από Ατσάλι. Η δυνάμεις αυτού του όντος, το οποίο δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό στην πλήρη του μορφή, ξεπερνούν ακόμα και τις ικανότητες του Superman, ο οποίος αποφασίζει να σπάσει τον ιερό του όρκο και να δολοφονήσει τον αντίπαλο του, στέλνοντας τον μισό στην 5η διάσταση και τον άλλον μισό στην Phantom Zone. Ωστόσο, παρ’ ότι δεν είχε άλλη επιλογή, ο Sups δεν θα αντέξει το βάρος της δολοφονίας και δίχως να το πολυσκεφτεί θα βγει έξω στην παγωνιά και θα εξαφανιστεί μια για πάντα.
Ή μήπως όχι;
Αφού η Lois ολοκληρώσει την αφήγηση της και ο νεαρός δημοσιογράφος την αφήσει με την οικογένεια της, διαπιστώνουμε πως ο άντρας της δεν είναι άλλος από τον Superman, ο οποίος ύστερα από εκείνη τη σημαντική ημέρα “έχασε” τις δυνάμεις του, μένοντας ένας θνητός άνθρωπος. Με άλλα λόγια, ο θάνατος του Superman είχε περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, οδηγώντας έτσι στο χαρούμενο φινάλε που όφειλε να έχει μια εορταστική ιστορία σαν και αυτή.
Υπάρχουν δύο οπτικές μέσα από τις οποίες μπορεί να διαβάσει κανείς τη συγκεκριμένη ιστορία. Αφενός, σαν μια ιστορία του Superman και αφετέρου σαν μια ιστορία του Alan Moore. Όσον αφορά, την πρώτη προσέγγιση, πρόκειται για μια ικανοποιητική ιστορία του χαρακτήρα που μάλλον απευθύνεται πολύ περισσότερο σε όσους έχουν μια στενότερη επαφή με τον Κρυπτονιανό. Όσοι γνωρίζουν ελάχιστα για τη μυθολογία του χαρακτήρα, μάλλον δεν θα συγκινηθούν ιδιαίτερα από την παρέλαση των διάφορων ανταγωνιστών ή από τη θυσία των κοντινών προσώπων του Superman. Αντίθετα, όσοι έχουν περάσει πολλές ώρες διαβάζοντας τις περιπέτειες του, το πιθανότερο είναι να εκλάβουν εντελώς διαφορετικά την ιστορία με αισθητά περισσότερη συναισθηματική φόρτιση. Σε κάθε περίπτωση όμως γίνεται φανερό πως ο Alan Moore προσέγγισε τον χαρακτήρα με εμφανή διάθεση να τον τιμήσει και να αναδείξει τις μεγαλύτερες αρετές του, προσπαθώντας παράλληλα να αναπαράγει το αφελές κλίμα των ιστοριών της Silver Age εποχής.
Πέρα όμως από την επαφή που έχει ο αναγνώστης με τους χαρακτήρες που εμφανίζονται, η ιστορία έχει αρκετές αρετές, αλλά και αναμενόμενες ατέλειες. Όσον αφορά τις πρώτες, το σενάριο κινείται προς την σωστή κατεύθυνση θέτοντας τον Superman αντιμέτωπο όχι μόνο με εμπόδια που απαιτούν τη μυική του δύναμη, αλλά τον ωθούν στα ψυχολογικά του όρια. Άλλωστε, αυτή η προσέγγιση είναι η ιδανική για ιστορίες στις οποίες πρωταγωνιστούν τόσο πανίσχυρα όντα. Δυστυχώς, όμως, ο περιορισμένος χώρος της ιστορίας δεν επιτρέπει στον Moore να εξερευνήσει εις βάθος τις ψυχολογικές επιπτώσεις των πράξεων του Superman. Έτσι, από τη μια τον βλέπουμε να θυσιάζει τις υπερδυνάμεις του, αποκαρδιωμένος από την καταπάτηση του ιερού του όρκου, αλλά απ’ την άλλη, ο θνητός πλέον Superman δείχνει να μην έχει καθόλου τύψεις σχετικά με το γεγονός που του άλλαξε τη ζωή, πλέοντας σε πελάγη ευτυχίας ως ένας απλός άνθρωπος. Επιπλέον, η απλοϊκή, επεισοδιακή δομή της πλοκής, που στέκει μονάχα στα πλαίσια μιας επετειακής ιστορίας, σε συνδυασμό με το έντονο και ελαφρώς ατσούμπαλο -αλλά σαφώς απαραίτητο για τον μέσο αναγνώστη- exposition καθιστούν τη συγκεκριμένη ιστορία τεχνικά κατώτερη από άλλα αριστουργήματα του συγγραφέα, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο, όταν μιλάμε για έναν συγγραφέα σαν τον Moore.
Παρά τις όποιες αδυναμίες του, το “Whatever Happened to The Man of Tomorrow?” αποδεικνύεται αρκετά ενδιαφέρον αν το τοποθετήσει κανείς στο ευρύτερο πλαίσιο της δουλειάς του Moore, αφού εύκολα διακρίνονται σπέρματα ιδεών που κάνουν την εμφάνιση τους και σε άλλες δουλειές του συγγραφέα. Για παράδειγμα, η παραδοχή του θνητού πλέον Superman πως οι πραγματικοί ήρωες είναι οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι είναι ένα θεματικό μοτίβο το οποίο ακολουθεί τον συγγραφέα και σε άλλες του δουλειές, ενώ στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί ως μια πρώτη δειλή προσπάθεια υπερηρωικής αποδόμησης. Παράλληλα, και στη συγκεκριμένη ιστορία βρίσκει την ευκαιρία να παρουσιάσει εν συντομία την αντίληψη του για τον χρόνο και την ντετερμινιστική του φύση, όπως την άλλωστε την έχει παρουσιάσει και σε άλλες δουλειές του. Στην προκειμένη περίπτωση, γίνεται εμφανές στη Legion που επισκέπτεται τον Superman απ’ το μέλλον, όχι για να τον σώσει, όπως θα συνέβαινε σε μια οποιαδήποτε ιστορία με ταξίδι στο χρόνο, αλλά για να τον τιμήσει για την προσφορά του και να τον αποχαιρετήσει λίγο πριν το τέλος, το οποίο για εκείνους είναι προδιαγεγραμμένο.
Συνοψίζοντας, το “Whatever Happened to The Man of Tomorrow?” αποτελεί ένα απολαυστικό ερωτικό γράμμα σε έναν από τους πιο αγαπητούς χαρακτήρες της ένατης τέχνης, ενώ παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια ιστορία-event διαθέτει τη σεναριακή σφραγίδα του Alan Moore, υπενθυμίζοντας μας πως δεν θα μπορούσε να έχει ξεπηδήσει από την πένα κάποιου άλλου συγγραφέα.
