Η ανάγνωση του Acting Class, του νέου κόμικ δια χειρός Nick Drnaso, μου προκάλεσε υπαρξιακή κρίση. Έχοντας λατρέψει την αμέσως προηγούμενη δουλειά του, το συγκλονιστικό Sabrina (το πρώτο και προς το παρόν μοναδικό κόμικ που έχει προταθεί για το βραβείο Booker), ανυπομονούσα για τη νέα κυκλοφορία του. Δυστυχώς, η βασανιστική ολοκλήρωσή του γέννησε ερωτήματα που δεν περίμενα. Μήπως τελικά ο Nick Drnaso είναι απατεώνας; Κι αν ναι, πώς κατάφερε να με πείσει ότι το Sabrina δεν είναι ένα απλώς καλό κόμικ, αλλά ένα από τα καλύτερα της προηγούμενης δεκαετίας;
Το Acting Class εστιάζει στα μαθήματα υποκριτικής που παρακολουθεί μια ομάδα άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων, θέμα που μοιάζει ταυτόχρονα παράλογο και απολύτως λογικό για τον Nick Drnaso. Παράλογο, διότι το ξεγυμνωμένο από εκφράσεις σχέδιο του μοιάζει ολοκληρωτικά ακατάλληλο για μια ιστορία με ηθοποιούς (πώς θα αποτυπωθούν άραγε οι εκφράσεις τους;). Απολύτως λογικό, καθώς αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξερευνηθούν τα θολά (;) όρια πραγματικότητας και υποκριτικής, συνεχίζοντας κατά μία έννοια τη θεματική της μέτα-αλήθειας που τον απασχόλησε στο Sabrina. Επιπλέον, η απουσία εκφραστικών προσώπων θα μπορούσε κάλλιστα αντί για μειονέκτημα, να μετατραπεί σε πλεονέκτημα, αφού οι «ηθοποιοί» είναι ερασιτέχνες, άρα η απόδοση τους είναι αναμενόμενα μη πειστική.
Τελικά, στην προκειμένη περίπτωση αποδεικνύεται καταστροφικό, καθώς δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες του σεναρίου. Τα πρόσωπα είναι σχεδόν πανομοιότυπα και ξεχωρίζουν μόνο από λεπτομέρειες όπως τα ρούχα ή τα μαλλιά. Οι τοίχοι είναι κενοί, οι χώροι άδειοι, οι σκιές απούσες. Η αισθητική που υιοθετεί ο Drnaso (και πλέον αρχίζω να πιστεύω πως αδυνατεί να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό) είναι τόσο ευφάνταστη όσο εκείνες των φυλλαδίων συναρμολόγησης επίπλων. Τυποποιημένη και «κλινική», στερείται συναισθημάτων, δεν σου επιτρέπει να την αγαπήσεις, ούτε καν να την θαυμάσεις. Τελικά, το σχέδιό του είναι τόσο κενό που καταλήγει να μοιάζει με λευκό καμβά και εδώ ακριβώς βρίσκεται το κλειδί της επιτυχίας ή αποτυχίας του. Αν το σενάριο είναι εξαιρετικό, όπως στο Sabrina, οι ανοίκειες και απόμακρες εικόνες του μπορούν να απογειώσουν το αποτέλεσμα και να προκαλέσουν έναν σφικτό κόμπο στο στομάχι – θεματικές και οπτική αποτύπωση κουμπώνουν ιδανικά, απογειώνοντας το αποτέλεσμα. Αν όμως το σενάριο κουβαλά ένα κάρο προβλήματα, όπως στην προκειμένη περίπτωση, η δύναμη του σχεδίου αδρανοποιείται και το μόνο που απομένει είναι άνευρες εικόνες που σε παρακαλούν να τις αγνοήσεις και να στρέψεις το βλέμμα σου αλλού.
Ο συνδυασμός ενός ασφυκτικά πυκνογραμμένου σεναρίου και των άοσμων κι ανέμπνευστων εικόνων του Drnaso συνεπικουρεί σε μια ανυπόφορη αναγνωστική εμπειρία. Και πώς να μην είναι, όταν μεταξύ των άλλων, δεν έχεις έναν χαρακτήρα να ακολούθησεις, αλλά μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, των οποίων την ψυχοσύνθεση κρυφοκοιτάζεις μονάχα μέσω των υποκριτικών ασκήσεων (ενδιαφέρον εύρημα, αλλά εξαντλείται από τις διαδοχικές χρήσεις του) για να ανακαλύψεις τελικά πως δεν έχουν να προσφέρουν και κάτι το ιδιαίτερο. Αυτές οι ασκήσεις αποκαλύπτουν μικρές, μεγάλες έως και επικίνδυνες εκκεντρικότητες των μαθητών, αλλά τελικά τίποτα απ’ αυτά δεν οδηγεί κάπου. Υπάρχουν για να δώσουν μια πιο πικάντικη γεύση σε μια άγευστη εμπειρία, να καθυστερήσουν το αναπόφευκτο∙ την πλήξη μέχρι θανάτου. Ακόμα και το πάντρεμα πραγματικότητας και αλήθειας μένει μετέωρο, αφού τις περισσότερες φορές είναι απολύτως κατανοητό το τι συμβαίνει!
Αποτυχία σε κάθε επίπεδο λοιπόν, το Acting Class είναι μακράν η πιο απογοητευτική κυκλοφορία της χρονιάς∙ ένας αναγνωστικός εφιάλτης όμοιο του οποίου δεν θυμάμαι να έχω συναντήσει ξανά σε κόμικ. Η μοναδική του χρησιμότητα είναι να λειτουργήσει ως παράδειγμα προς αποφυγή για το πώς να μην γράφεις κόμικ, αλλά και μια υπενθύμιση ότι το σχέδιο πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της ιστορίας (ή και το αντίστροφο) και όχι να χρησιμοποιείται ίδιο και απαράλλαχτο κάθε φορά. Ευχαριστούμε Nick Drnaso, αλλά 250 σελίδες πνιγμένες με σχεδόν πανομοιότυπα κεφάλια που μιλάνε πάνε το μέσο του κόμικ δεκαετίες πίσω. Κρίμα.
