Δεν είναι δα και εύκολο πράγμα, να γράψεις δύο ιστορίες για έναν χαρακτήρα με τόσο πλούσια ιστορία όσο εκείνη του Batman και να καταλήξουν και οι δύο να θεωρούνται θεμελιώδεις προσθήκες. Κι όμως, ο Frank Miller τα κατάφερε. Αρχικά, με το Dark Knight Returns που έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στην πλούσια μυθολογία του χαρακτήρα, απεικονίζοντας έναν Batman γερασμένο, κουρασμένο και σίγουρα όχι τόσο ηρωικό, όσο έχουμε συνηθίσει να τον βλέπουμε. Ύστερα, προέκυψε το Batman: Year One, όπου παρέα με τον David Mazzucchelli (Daredevil Born Again) πιάνουν το νήμα του χαρακτήρα από την αρχή, αποτυπώνοντας τα πρώτα του βήματα ως μασκοφόρο εκδικητή.
Ήδη από τις πρώτες σελίδες, ο Miller φανερώνει τις προθέσεις του να μοιράσει την αφήγηση ανάμεσα στον Bruce Wayne και τον Jim Gordon. Οι δυο τους μοιάζουν να συνδέονται με έναν σχεδόν μεταφυσικό τρόπο, αλλά η διαφορετική ταξική καταγωγή τους τούς «υποχρεώνει» να βλέπουν την Gotham διαφορετικά. Ενδεικτική είναι η σεκάνς όπου οι δύο άντρες έρχονται στην Gotham. Ο Bruce, ο οποίος είχε φύγει για παραπάνω από μια δεκαετία, επιστρέφει αεροπορικώς, χαζεύοντας την πόλη από ψηλά και εκφράζει την επιθυμία να διέσχιζε τους δρόμους της. Από την άλλη, ο Gordon καταφθάνει με τρένο και όσο βρίσκεται στοιβαγμένος στα βρώμικα, γεμάτα κόσμο μέσα μεταφοράς, εύχεται να μπορούσε να χρησιμοποιήσει το αεροπλάνο.
Οι δύο άντρες διαφοροποιούνται και στον τρόπο που επιθυμούν να αντιμετωπίσουν το έγκλημα. Αρχικά, ο Bruce αποφασίζει να κυκλοφορεί τα βράδια στα σοκάκια της πόλης και να τα βάζει με μικροκακοποιούς, μπλέκοντας σε καβγάδες από τους οποίους δεν βγαίνει αλώβητος. Όμως, είναι το όραμα με την εμφάνιση μιας νυχτερίδας που τον ωθεί να δημιουργήσει το alter ego του Batman και να μοιράζει δικαιοσύνη ως μασκοφόρος εκδικητής. Η πρωτοτυπία του Year One εντοπίζεται εν μέρει σε αυτή την προσέγγιση του χαρακτήρα. Ο Miller απεικονίζει έναν Batman που ακόμα αναζητά τα πατήματά του, υποκύπτει σε λάθη, ενώ είναι εμφανές πως έχει ακόμα δρόμο να διανύσει έως ότου μετατραπεί στον μεθοδικό ντετέκτιβ που γνωρίζουμε, αφού κάθε βραδινή «βόλτα» αποτελεί και ένα μάθημα για εκείνον, βοηθώντας τον να εξελίξει τις τεχνικές του, να διορθώσει τυχόν λάθη στην προσέγγιση του.
Καθοριστικό ρόλο στην σκιαγράφηση του Batman παίζει και το σχέδιο του Mazzucchelli, ο οποίος καταφέρνει να αποδώσει τόσο την ευθραυστότητα και την απειρία του χαρακτήρα, όσο και την υποβλητική φιγούρα που σπέρνει τον φόβο και τον τρόμο, ακόμα και σε αυτή την πρωτόλεια μορφή της. Ο Batman του Mazzucchelli είναι φοβισμένος, είναι ανθρώπινος, είναι τρομακτικός.
Απ’ την άλλη, ο Gordon, του οποίου το όνομα μπορεί να απουσιάζει από τον τίτλο του κόμικ, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί την καρδιά της ιστορίας, δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από κάποια μάσκα, ούτε διαθέτει τον εξοπλισμό του Bruce. Αν θέλει να αντιμετωπίσει τη διαφθορά, οφείλει να υψώσει το ανάστημα του απέναντι στον Λεβιάθαν, βάζοντας σε κίνδυνο τα πρόσωπα που αγαπά, αλλά και την δικιά του σωματική ακεραιότητα. Αυτομάτως, λοιπόν, ο χαρακτήρας αποκτά περισσότερα επίπεδα και μια ενδιαφέρουσα περιπλοκότητα που ξεδιπλώνεται σ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίαςκαι σχετίζεται άμεσα με την κατάσταση που επικρατεί στην πόλη. Η άμεση επαφή του προσφάτως προσληφθέντα Gordon με την βρωμιά της αστυνομίας, ακόμα και στενών συνεργατών του, θα ανατρέψει κάθε ιδέα που είχε περί ηθικής. Σε μια πόλη που οι μπάτσοι υπηρετούν το έγκλημα και ένας «νυχτεριδάκιας» προστατεύει τον απλό κόσμο, τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο – οι μανιχαϊστικοί διαχωρισμοί μοιάζουν αφελείς και αδόκιμοι.
Ωστόσο, η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή του είναι πιο προσωπική και σχετίζεται με την εγκυμοσύνη της γυναίκας του. Σ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, ο Gordon μάς εκμυστηρεύεται πως δεν θέλει να γεννηθεί το παιδί του, όχι επειδή δεν θα το αγαπά, αλλά επειδή δεν αντέχει στην ιδέα πως θα μεγαλώσει μέσα στον βρωμερό ζόφο της Gotham. Αν και περιορίζονται στα όρια μιας πόλης, οι ανησυχίες του Gordon αντηχούν ανάλογες σύγχρονες σκέψεις (που αποτυπώθηκαν με σπουδαίο τρόπο στο συνταρακτικό First Reformed) και γι’ αυτό δεν έχουν χάσει ούτε σπιθαμή από τη συναισθηματική τους βαρύτητα τόσες δεκαετίες μετά. Κατά μία έννοια, το φινάλε της ιστορίας μετατρέπει το νεογέννητο βρέφος του Gordon στον συνδετικό κρίκο των δύο αντρών, όταν ο Batmanτο σώζει από τους αστυνομικούς που τα έβαλαν με τον Gordon, εκκινώντας την μετέπειτα συνεργασία τους. Πλέον, ο Gordon βρήκε την ελπίδα στο θολό πρόσωπο του Batman, και ο Batman έναν συνεργάτη που μπορεί να εμπιστεύεται.
Αυτή η ισορροπημένη δυαδικότητα διαταράσσεται από την εμφάνιση της Selina Kyle, η οποία εμπνέεται από τη δράση του Batman και φτιάχνει τη δικιά της στολή, ώστε να αντιμετωπίζει το έγκλημα ως Catwoman. Προς απογοήτευσή της, διαπιστώνει πως τα μέσα την αντιμετωπίζουν ως «συνεργάτιδα» του Batman, προκαλώντας την οργή της, και υπόσχεται πως την επόμενη φορά θα προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά, ώστε να ξεφύγει από την σκιά του Σκοτεινού Ιππότη και να αναγνωρισθεί η αυτόνομη δράση της. Αυτή είναι όλη κι όλη η αψίδα του χαρακτήρα της, μια μάλλον ισχνή και αχρείαστη υποπλοκή που ελάχιστα προσφέρει στο σύνολο.
Κλείνοντας, δεν γίνεται να αγνοήσουμε το σχέδιο του Mazzucchelli. Όπως ειπώθηκε και νωρίτερα, δίνει τρομερό βάθος στον Batman, αλλά η δουλειά του είναι εξίσου συναρπαστική και με τον Gordon, τον οποίον αποτυπώνει ηθικά και ψυχολογικά εξουθενωμένο, απόμακρο από τη γυναίκα του και με τα σημάδια της ηθικής κατάπτωσης να έχουν αφήσει τα σημάδια τους στο πρόσωπό του. Εξίσου συναρπαστική είναι και η αναβίωση της Gotham. Ρεαλιστική, βρώμικη και απειλητική, σχεδόν μυρίζεις τα καυσαέρια και διαισθάνεσαι την παρανομία που βρίσκεται σε κάθε στενό. Υποδειγματική δουλειά που επηρέασε σπουδαία κόμικς που ακολούθησαν, όπως το συναρπαστικό Hawkeye. Επιδραστικό σχέδιο για ένα επιδραστικό κόμικ – ταιριαστός συνδυασμός.
…δεν είμαι και πολύ των υπερηρωικών, μια και δεν με ενδιαφέρουν τόσο τα αστυνομικά, αλλά αυτό είναι μια κομιξάρα όσο σπάνια έχουν πιάσει τα χέρια μου. Το βάζω δίπλα στον ταξιτζή του Σκορτσέζε. Άψογη παρουσίαση, ευχαριστω 🙃
Σ’ ευχαριστω πάρα πολύ Νίκο! Παρ’ ότι δεν συμπαθώ ιδιαίτερα τις δουλειές του Frank Miller, τούτο εδώ είναι πράγματι τρομερό. Θυμάμαι όταν το (ξανα)διάβασα για το άρθρο μ’άρεσε περισσότερο κι απ’ την πρώτη φορά!