Έχετε βρεθεί ποτέ σε πάρτι, στη διάρκεια του οποίου ένα άτομο που ενδιαφέρεται για εσάς ερωτικά ή φιλικά προσπαθεί να σας προσεγγίσει αυτό-γελοιοποιώντας τον εαυτό του, νομίζοντας πως έτσι αναδεικνύει το χιούμορ και την ικανότητα αυτοσαρκασμού του, ενώ στην πραγματικότητα αποδεικνύει απλά πόσο ανασφαλής χαρακτήρας είναι; Αν, τότε ξέρετε ακριβώς το αίσθημα που μου μεταδίδουν φιλμάκια σαν το Problemista, τα οποία προσπαθούν να σε πείσουν για το πόσο meta και αστεία είναι, την στιγμή που επιστρατεύουν το meta στοιχείο και το στιλιζάρισμα για να καλύψουν την αδυναμία των δημιουργών τους να αφηγηθούν μια ιστορία με κινηματογραφικά μέσα και να σκαρώσουν μια πολυδιάστατη δραματουργία.
Ο Alejandro (Julio Torres) είναι ένας φιλόδοξος σχεδιαστής παιχνιδιών από το Ελ Σαλβαδόρ, ο οποίος αγωνίζεται να εμφυσήσει ζωή στις ασυνήθιστες ιδέες του ενώ βρίσκεται στη Νέα Υόρκη. Καθώς ο χρόνος λιγοστεύει στην επαγγελματική visa του, βρίσκει τη μοναδική του ελπίδα να παραμείνει στη χώρα όταν του προσφέρεται θέση εργασίας ως βοηθού μιας ιδιαίτερα εριστικής καλλιτέχνιδας (Tilda Swinton). Οι δύο χαρακτήρες θα έρθουν κοντά, μιας κι εκείνη είναι μια περιθωριακή, που λόγω του χαρακτήρα της έχει έρθει σε ρήξη με τον κόσμο της τέχνης της Νέας Υόρκης, και μια αναπάντεχη φιλία θα καλλιεργηθεί ανάμεσά τους, με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Βασικός υπαίτιος που αναγκαζόμαστε να υποστούμε κάθε χρόνο μια σοδειά τέτοιων έργων, υπό το πέπλο του ανεξάρτητου και του εναλλακτικού, είναι ο Wes Anderson (French Dispatch, Asteroid City, Henry Sugar). Και μπορεί αυτό να το λέμε χαριτολογώντας, αφού για τον γράφοντα τουλάχιστον ο Anderson είναι ένας πραγματικά σημαντικός δημιουργός που πάντοτε έχει πράγματα να πει κάτω από την εντυπωσιακή όψη των ταινιών του, αλλά το γεγονός ότι κάθε δεύτερος σκηνοθέτης που έχει ξεκινήσει την καριέρα του μετά την εμφάνιση του Τεξανού προσπαθεί απεγνωσμένα να αντιγράψει τις παστέλ συνθέσεις του, τα συμμετρικά κάδρα του, το meta χιούμορ του, το deadpan ύφος του, την ιδιαίτερη κινησιολογία της κάμερας και των χαρακτήρων του εντός του κάδρου, μας τη δίνει, μετά συγχωρήσεως.
Όλα τα παραπάνω κάνει ο Julio Torres στο μεγάλου μήκους ντεμπούτο του που έχει γυριστεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο, αλλά άργησε να κυκλοφορήσει λόγω της απεργίας των ηθοποιών. Το Problemista είναι μια ταινία που θαυμάζει πάρα πολύ τον εαυτό της και τον πρωταγωνιστή της, στην οποία όμως ελάχιστα πράγματα λειτουργούν κωμικά, ενώ και η «αναπάντεχη» σχέση ανάμεσα στους δύο βασικούς χαρακτήρες είναι απολύτως προβλέψιμη. Ο ίδιος ο Torres είναι ισχνός σαν πρωταγωνιστής και ακόμα ισχνότερος σαν σκηνοθέτης και σεναριογράφος, αφού κάτω από τη φόρμα και την επίδειξη αυτοσαρκασμού δεν υπάρχει τίποτα το καινοφανές σε ολόκληρο το φιλμ, ούτε μια ιδέα που να προσελκύει το ενδιαφέρον.
Όσο για τον «κράχτη» της ταινίας, το λόγο δηλαδή που πολλοί θα καθίσουν να παρακολουθήσουν το φιλμ, ο οποίος δεν είναι άλλος από την Tilda Swinton (Only Lovers Left Alive), αυτό που έχουμε να παρατηρήσουμε είναι ότι τη βλέπουμε σε υπερβολικά πολλά πράγματα τελευταία. Κι αυτό δεν το λέμε επειδή την έχουμε βαρεθεί, αντιθέτως είναι μια ηθοποιός που αυτόματα ανεβάζει επίπεδο το έργο όπως συμβαίνει χαρακτηριστικά κι εδώ. Απλούστατα, δείχνει να μην προσέχει τις επιλογές της και, σε μια προσπάθεια ίσως να πειραματιστεί κι η ίδια με την τέχνη της και με μια ευρεία γκάμα ρόλων, πραγματοποιεί όλο και συχνότερα επιλογές ταινιών και ρόλων που υποτιμούν το ταλέντο της. Έτσι κι εδώ, σηκώνει μεν την ταινία στις πλάτες της, αποτελεί επαρκή λόγο να της δώσει κανείς μια ευκαιρία, αλλά μοιάζει να χαραμίζεται σε ένα ρόλο η ουσία του οποίου περιορίζεται στην εκκεντρικότητα του χαρακτήρα.
Εάν κυκλοφορούσε είκοσι χρόνια πριν, το Problemista μπορεί και να μας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση. Τώρα, μας φαίνεται απλά σαν ένα έργο που έχουμε ξαναδεί δεκάδες φορές, ορισμένες από αυτές καλύτερο κιόλας, και δε μας προκαλεί την παραμικρή συγκίνηση.
